چگونگی اثر گذاری زهر عقرب در بدن انسان

زهر عقرب چگونه روی بدن ما اثر می گذارد؟

 

عقرب ها از چنگال های خود برای گرفتن طعمه استفاده می کنند، سپس دم خود را بر بالای بدنشان خم می کنند تا نیش خود را وارد بدن طعمه کرده و زهر خود را تزریق نماید، البته اغلب وقت ها بیش از یکبار نیش می زند. اثر زهر عقرب چگونه است؟ نیش اولیه برای بی حس و فلج کردن طعمه مورد استفاده قرار می گیرد، در صورتی که شکار، برای فرار از عقرب تلاش کند، عقرب مجبور خواهد شد از دفعات بیشتر تزریق زهر به بدن طعمه استفاده کند تا موجب مرگ در شکار شود.

 

نحوه تزریق زهر توسط عقرب

 

عقرب می تواند به صورت ارادی مقدار زهری که با هر نیش تزریق خواهد کرد را تنظیم نماید. ماهیچه های مخطط در قسمت نیش، امکان تنظیم مقدار زهر تزریق شده را می دهد که معمولاً 0.1 تا 0.6 میلی لیتر می باشد. اگر تمام ذخیره زهر مصرف شود، چند روز باید سپری شود تا کیسه زهر دوباره با زهر جدید جایگزین و پر شود. بعلاوه، عقرب هایی با کیسه های زهری بزرگ مثل گونه های پارابوتوس، حتی می توانند زهر خود را پرتاب نمایند.

 

بررسی غده های زهری

 

غده های زهری در قسمت پشتی نوک دم (قسمت نیش) قرار دارند، این غدد از دو نوع سلول استوانه ای بلند تشکیل شده اند یک نوع از آن ها توکسین ها را تولید می کنند در حالی که نوع دیگر سلول ها، موکوس یا مخاط تولید می کنند. قدرت و اثر زهر در گونه های مختلف عقرب متفاوت است. برخی از گونه ها نشانه هایی همچون یک تب خفیف ایجاد می کنند و برخی دیگر طی یک ساعت باعث مرگ می شوند.

 

 

سرعت پخش زهر در بدن

 

علاوه بر این، در بین گونه ها تفاوت هایی از نظر حجم زهر، مدت و سرعت جریان زهر وجود دارد. به طور کلی، اگر زهر به یک ساختار پر از رگ یا ورید تزریق شود، به سرعت در آن پخش می شود. جابجایی زهر به وسیله مسیرهای داخل وریدی می تواند تنها بعد از 4 تا 7 دقیقه پس از گزیدگی، باعث بروز نشانه ها شود. بالاترین غلظت آن در بافت، طی نیم ساعت به دست می آید و نیمه عمر دفع سم عقرب از طریق ادرار، 4.2 تا 13.4 ساعت می باشد. زهر با سرعت بیشتری وارد جریان خون می شود، غلظت زهر در جریان خون به بالاترین میزان خود می رسد و نشانه های سیستمیک به سرعت ایجاد می شود.

 

دلایل علائم مختلف ناشی از عقرب گزیدگی

 

زهر عقرب، همانگونه که در مطالعات الکتروفورز نشان داده شده است، محلول در آب، آنتی ژنی و ترکیبی ناهمگن می باشد. این ناهمگن بودن، عامل علائم و واکنش های مختلف در افراد گزیده شده توسط عقرب است. اگرچه هر چقدر عقرب ها از لحاظ ژنتیکی قوی تر باشند، اثرات آن ها روی سیستم ایمونولوژیک نیز شدیدتر است. بعلاوه، اجزای سازنده مختلف زهر، ممکن است به طور مستقیم یا غیر مستقیم و به صورت جداگانه و یا سینرژیستی عمل کنند تا اثر خود را نشان دهند.

 

همچنین، تفاوت ها بین توالی آمینواسیدهای هر سم یا توکسین، عامل تفاوت بین عملکرد و ایمنی شناسی آن ها می باشد. هرگونه تغییر در توالی آمینواسیدها، منجر به تغییر در عملکرد و ایمونولوژی سم ها یا توکسین ها خواهد شد و در نتیجه اثراتی که از خود بر جای می گذارد نیز متفاوت خواهد بود.

 

 

ترکیب های تشکیل دهنده زهر عقرب

 

زهر عقرب ممکن است از چندین توکسین و ترکیبات دیگر تشکیل شده باشد. زهر عقرب از غلظت های متفاوتی از نوروتوکسین، کاردیوتوکسین، نفروتوکسین، همولیتیک توکسین،فسفودی استراز، فسفولیپاز، هیالورونیداز، گلیکوزآمینوگلیکان، هیستامین، سروتونین، تریپتوفان و آزاد کننده های سیتوکسین تشکیل شده است.

 

اثر زهر عقرب در بدن انسان

 

مهمترین اثر بالینی ناشی از زهر عقرب شامل اثرات عصبی عضلانی، اثرات دستگاه عصبی و اثر روی بافت موضعی می باشد. هدف اولیه زهر عقرب، کانال های یونی وابسته به ولتاژ از نوع کانال های سدیمی هستند که به خوبی هم مورد استفاده قرار گرفته اند.

 

توکسین های موجود در زهر، این کانال ها را تغییر می دهند که این امر موجب فعالیت عصبی طولانی می شود. بسیاری از اثرات در اندام های انتهایی به صورت ثانویه از این تحریک طولانی و بیش از اندازه، ناشی می شوند. تحریک اعصاب خودمختار منجر به اثرات قلبی ریوی می شود که پس از چند مورد از عقرب گزیدگی ها مشاهده شده است. فعالیت زیاد اعصاب پیکری و جمجمه ای ناشی از تحریک بیش از حد عصبی عضلانی می باشد.

 

علاوه بر این، سروتونین ممکن است در زهر عقرب یافت شود که تصور می شود با درد ناشی از ورود زهر عقرب به بدن مرتبط باشد.

 

بررسی قوی ترین ترکیب زهر عقرب ها

 

قویترین این توکسین ها، نوروتوکسین است که به دو نوع تقسیم می شود. هر دو نوع نوروتوکسین، در برابر حرارت پایدارند، وزن مولکولی پایینی دارند و مسئول آسیب های سلولی در عصب ها، عضلات و قلب به واسطه تغییر در نفوذپذیری کانال های یونی است.

 

 

نوروتوکسین پلی پپتیدی با زنجیره بلند باعث می شود که کانال های وابسته به ولتاژ سدیمی در حالت باز، ثابت بمانند که این منجر به تحریک مکرر، طولانی و مداوم عصب های پیکری، سمپاتیک و پاراسمپاتیک می شود. این تحریک مداوم باعث ایجاد نشانه های تحریک بیش از حد عصبی عضلانی و خودمختار می شود و از انتقال ایمپالس های طبیعی در عصب ها جلوگیری می نماید. علاوه بر این، این امر منجر به آزاد شدن بیش از اندازه انتقال دهنده های عصبی همچون اپی نفرین، نور اپی نفرین، استیل کولین، گلوتامات و آسپارتات می شود. در ضمن، نوروتوکسین هایی که دارای زنجیره کوتاه هستند، کانال های پتاسیمی را بلاک می کنند.

 

باند شدن و پیوند این نوروتوکسین ها به میزبان، قابل برگشت است، ولی نوروتوکسین های متفاوت، تمایل های متفاوتی دارند. پایداری نوروتوکسین ها به علت چهار پل دی سولفیدی است که باعث تاخوردگی نوروتوکسینها به یک ساختار سه بعدی فشرده شده و بنابراین آن را در برابر تغییرات pH و دما مقاوم می نماید. اگرچه شناساگرهایی که می توانند پل های دی سولفیدی را بشکنند می توانند با باز کردن تاخوردگی آن باعث غیر فعال شدن آن ها شوند.

 

همچنین خاصیت آنتی ژنی این توکسین بسته به طول و تعداد قسمت های بیرونی و در معرض این توکسین ها می باشد که به ساختارهای سه بعدی می چسبند.

سم عقرب کش پیگانیک - خرید کنید